🌞 СОЛАРЕН МАКСИМУМ ВО 2025 – ТРЕБА ЛИ ДА СМЕ ЗАГРИЖЕНИ?

Кога зборуваме за катастрофи од вселената, најчесто помислуваме на астероиди што удираат во Земјата или на супернови што експлодираат во далечни галаксии. Но, вистинскиот актер што игра главна улога во нашата приказна не е толку далеку. Тој е таму, на само 150 милиони километри од нас. Секое утро нè буди со светлина, нè грее и ни овозможува живот. А кога сака – може да нè стави на колена. Тој е нашето Сонце.

Што е соларен максимум?

Сонцето живее свој живот, и како и секое живо суштество – има ритам. Неговото „срце“ чука во циклуси од по 11 години. Во еден дел од циклусот е мирно, со малку сончеви дамки и ретки блесоци. Но потоа доаѓа моментот кога се разбудува во своја цела сила. Тој момент го нарекуваме соларен максимум.

Во 2025 година, Сонцето повторно ќе го достигне тој врв. И што значи тоа? Повеќе експлозии на плазма, повеќе сончеви блесоци, повеќе енергетски „куршуми“ што можат да се насочат кон Земјата.

Што може да се случи?

Кога огромни облаци од наелектризирани честички ќе тргнат кон нас, тие ја удираат магнетосферата на Земјата – тоа е нашата невидлива заштита. Дел од енергијата се апсорбира, дел се пренасочува кон половите. Таму, честичките танцуваат со атомите на атмосферата и го создаваат едно од најубавите природни чуда – северната светлина.

Но приказната има и темна страна. Во 1859 година, познатиот „Настан Карингтон“, овие честички ја запалија телеграфската мрежа во Америка и Европа. Телеграфи испуштаа искри, а луѓето буквално можеле да праќаат пораки и без батерии – толку силна била енергијата во жиците. Во 1989 година, Квебек остана девет часа без струја. Шест милиони луѓе, девет часа, во целосна темнина – сè поради една соларна бура.

А во 2012 година, една бура со „Карингтон“ силина ја промаши Земјата за влакно. НАСА пресмета: ако избувнеше една недела порано, Земјата ќе беше директно во линијата на удар. Тоа ќе беше приказна за во учебници.

Ахиловата пета на модерното општество

Во 19 век удрија телеграфите. Во 20 век – електричните мрежи. Денес, нашата Ахилова пета е интернетот.

Замислете: подморските кабли што ги поврзуваат континентите се долги илјадници километри. На секои 50 до 150 километри има репетитори – мали уреди кои го засилуваат сигналот. Тие уреди се чувствителни. Еден силен соларен удар може да ги „испече“ и да прекине цела трансокеанска врска.

И сателитите? GPS, комуникациски, временски – сите тие се во првата линија на фронтот. Силна бура може да ги изгаси или да ги исфрли од орбита поради зголемено триење со атмосферата, која набабрува кога е изложена на соларна енергија.

Студија на Универзитетот во Калифорнија предупредува: еден ден без интернет во САД би чинел седум милијарди долари. А што ако не зборуваме за еден ден, туку за недели или месеци?

Треба ли да се плашиме?

Еве ја убавината и парадоксот на науката: не постои датум, не постои точна прогноза. Можеме да предвидиме дека во 2025 година активноста ќе биде највисока. Можеме да знаеме дека шансите за силни бури растат. Но не можеме да кажеме: „На 17 мај, во 14:32 часот, ќе удри катастрофалната бура.“ Вселената не работи според наши календари.

Значи ли тоа дека треба да паничиме? Не.
Значи ли дека треба да бидеме подготвени? Апсолутно.

Како да се заштитиме?

Експертите веќе предлагаат идеи:

• да се засили инфраструктурата со повеќе копнени (надземни) кабли, бидејќи тие се полесно одржливи од подморските,

• да се градат пократки интернет врски – пократки линии значи помалку точки на слабост,

• да се зајакне заштитата на сателитите, кои се најранливи.

Финалната мисла

Соларниот максимум во 2025 нема да биде крај на светот. Но е потсетник дека ние сме дел од космосот, и дека нашиот најголем пријател – Сонцето – понекогаш може да биде и најголем непријател.

Не е прашање дали ќе има соларни бури. Прашањето е колку силни ќе бидат. И, уште поважно – дали ќе бидеме доволно мудри да ја изградиме својата цивилизација така што ќе издржи удар што доаѓа од ѕвездата што нè одржува живи.

🌌 Ние сме космички вид што игра со технологија како дете со играчки. А Сонцето е таму, секогаш потсетувајќи нè дека вистинската моќ – и убавина, и закана – доаѓа од него.