Физиката во сенка: Зошто напредокот е блокиран?
Дали знаете дека говорот на слобода во физиката е забранет со закон?
Ерик Вајнстајн, познат математичар и теоретичар, во неодамнешното интервју ги отвори некои од најголемите табуа во светот на физиката. Тој тврди дека оваа наука, која отсекогаш била мотор на човечкиот напредок, денес е во стагнација. Но, зошто?
Според Вајнстајн, проблемот не е во самата физика, туку во тоа како таа се третира. Од 1973 година, клучната формула во физиката, позната како Лагранжијан, речиси не се променила. Ова значи дека нема големи нови идеи или откритија кои би ја турнале науката напред. Но, зошто е тоа така? Вајнстајн вели дека постои невидена контрола врз физиката, особено кога станува збор за радикални идеи, како патување низ време или повеќе димензии на време. Овие идеи, според него, се потиснуваат бидејќи можат да го променат балансот на моќ во светот.
Но, тоа не е сè. Вајнстајн укажува на нешто што многумина не го знаат: во САД, физиката е единствената наука каде што слободата на изразување е ограничена со закон. Постои doctrine наречена "Born Secret", според која одредени информации автоматски се класифицираат како тајни уште од моментот кога се создадени, без оглед на тоа кој ги создал. Ова важи особено за сè што може да се поврзе со нуклеарни технологии. Знаете ли што значи тоа? Дури и ако некој физичар сам по себе дојде до нова идеја која би можела да се искористи за нуклеарно оружје, тој или таа може да биде обвинет за прекршување на законот, дури и ако никогаш не работел за владата!
Оваа ситуација е уникатна и застрашувачка. Вајнстајн тврди дека Министерството за енергетика во САД, всушност, е "Министерство за физика", и дека тие се плашат од можностите кои физиката ги нуди. Замислете, дури и да напишете некоја формула на салфетка, ако таа може да се поврзе со нуклеарно оружје, ризикувате да бидете обвинети за шпионажа. Ова е дел од законите од 1917 година, кои сè уште важат, иако звучат како да доаѓаат од некој друг век.
Зошто е тоа важно? Бидејќи физиката не е само наука, туку и моќ. Новите откритија во физиката можат да го променат светот, од енергетика до воена технологија. Но, кога идеите се потиснуваат, целиот свет губи. Вајнстајн прашува: дали навистина постои тајна влада која ги знае сите тајни на физиката, или само се плашиме од она што би можело да се случи?
Оваа колумна не е само за физика, туку и за слободата на мислата. Ако науката, која треба да ни го отвора умот, е ставена во кафез, тогаш кој е следен? Можеби е време да се запрашаме: дали навистина сакаме напредок, или се плашиме од него?